Potvis
Rondspant IJslmeerkruiser
Waarschijnlijk zijn er tussen 1935 en 1942 op scheepswerf ‘De Vlijt’ ongeveer zeven houten IJselmeerkruisers gebouwd die van het type rond- of S spant waren. De lengte was ongeveer 7.40 meter, de breedte 2.25 meter en de diepgang 1.10 meter. Daarmee waren ze dus iets groter dan de originele IJselmeerkruisers die een knikspant hadden. Beide typen werden van mahoniehout gemaakt, soms ook van teak. Het zeiloppervlak was ongeveer 24 m², meestal uitgevoerd als torentuig, hoewel in 1936 een boot een gaffeltuig voerde. Het ontwerp was uiteraard van H.W. de Voogt uit Haarlem.
‘Potvis’
Van deze zeven IJselmeerkruisers bestaan er, voor zover bekend, nog twee, namelijk de “Scyth” die elders op deze website beschreven is en het zeiljacht dat nu bekend is als “Potvis”.
Geschiedenis
Van de geschiedenis van de Potvis is niet veel bekend. Een van de vorige namen was ‘Marjanco’. Jarenlang heeft dit schip, wachtend op een restauratie, op de kant gelegen in het Groningse Maartenshoek. Na twee overhaaste en mislukte pogingen om het schip waterdicht te krijgen door het met epoxy te behandelen, besloot de vorige eigenaar tot verkoop. De huidige eigenaar pakte dit beter aan en wist het schip in één winter weer vaarklaar te krijgen om vervolgens stap voor stap de benodigde herstelwerkzaamheden zelf uit te voeren. Het is jammer dat het tot nu niet gelukt is om de oorspronkelijke gegevens van deze oude rondspant IJselmeerkruiser boven water te krijgen.
De “Potvis” bij station Kropswolde in Foxhol
Bouwgegevens
In de Hiswa folder van scheepswerf ‘De Vlijt’ uit 1935 werd dit rondspant zeiljacht als volgt beschreven:
Omslag en inhoud van de HISWA folder uit 1935
De Rondspant IJselmeerkruiser heeft als afmetingen 7.50 x 2.10 M. en een diepgang van 1.10 M. Het is een pittig zeiljachtje met zeer goede zeileigenschappen. Buitengewoon geschikt voor hol water. Ongetwijfeld iets voor de echte zeilers en als toerbootje pracht gelegenheid biedend voor het inbouwen van een hulpmotor, wat voor dit doel het genoegen nog vergroot. De kajuit is mooi ruim en heeft 2 – zo nodig 3 – slaapplaatsen, een kleine pantry is ingebouwd, terwijl in het vooronder veel bergruimte is voor zeilen en tuigage en verdere inventaris.
Slot
Deze IJselmeerkruisers werden in de jaren ’30 van de vorige eeuw voor ongeveer ƒ 2000 gebouwd. De laatste twee, uit de jaren ’40, kostten gemiddeld ƒ 3500. In welke periode de ‘Potvis’ werd gebouwd, is tot nu toe niet meer te achterhalen. Het uiterlijk van de romp en de aanwezigheid van het werfplaatje bewijzen echter wel dat het een ‘echte’ IJselmeerkruiser is.
Werfplaatje scheepswerf ‘De Vlijt’ in de ‘Potvis’
Interieur 2008
Interieur in 1935, getekend voor de Waterkampioen door tekenaar H. de Roo
Onder zeil
Een gedicht van Martijn Lagerwerf, eigenaar van de “Poivis”
Als kind q=wilde hij al vliegen
zijn vleugels uitslaan,
en zich door de wolken laten wiegen.
Later staan, zijn zeilen op de wind,
zichzelf haast te buiten, als een kind,
ziet hij nu zijn vleugels gaan,
en Zeilend komt nu ook zijn fluiten.
Martijn Lagerwerf