De firma J. Koetse & Zoon, machinale houtbewerking in Hoogezand, was vroeger een bekend adres om stuurwielen te bestellen. Het bedrijf maakte in 1927 het stuurwiel voor de motorreddingboot “Insulinde” dat in 1964 door oud-schipper Klaas Toxopeus aan het Fries Scheepvaartmuseum werd geschonken.
Vanuit Aalsmeer bestelde De Vries na de Tweede Wereldoorlog, in de beginjaren van Feadship, bijna alle stuurwielen bij Koetse. Zo als bijvoorbeeld in 1956, toen bij de bouw van drie Rijkspolitieboten, drie maal een stuurwiel nodig was. De kwaliteit van Koetse was goed, het wiel van de RP 19 is inmiddels 56 jaar oud en doet nog altijd dienst.
Fa. J. Koetse en Zoon
Leden van de familie Koetse waren al sinds 1860 in Hoogezand bekend als wagenmakers, zoals bijvoorbeeld Jan Koetse, die in 1971 op de leeftijd van 99 jaar overleed. Zijn zoon Timen was behalve wagenmaker ook houtbewerker en fabrikant van stuurwielen. Later werd hij weer opgevolgd door zijn zoon Wim Koetse.
Het was een klein, ambachtelijk bedrijfje met een of twee medewerkers, gevestigd aan de Hoofdstraat langs het, nu gedempte, Winschoterdiep in het centrum van Hoogezand, vlak bij het gemeentehuis. Ze timmerden niet aan de weg, maar bij hun werkplaats lagen de stuurwielen soms buiten op het brede trottoir, wachtend op verzending. De werkplaats van Koetse bestaat nog steeds, maar tegenwoordig is daar een dierenspeciaalzaak gevestigd.
Hoogezand, onder de pijl de stuurwielenfabriek van Koetse, omstreeks 1960
Stuurwielen
Het eerste stuurwiel dat op “De Vlijt” bij Koetse werd besteld was bestemd voor het motorjacht ‘Bramar’ dat in 1952 werd afgeleverd. In de volgende jaren werd meer dan vijfentwintig keer zo’n bestelling geplaatst. Bijvoorbeeld voor het prachtige jacht ‘Ocepa’ in november 1962, het wiel had een diameter van 800 mm en kostte ƒ 175.
De “Ocepa” in New York, 1962
Voor een ander klassiek geworden motorjacht, de ‘Highlander’, werd in 1966 een teakhouten stuurwiel met glimmend verchroomd, koperen hoepel, uitwendige diameter 950 mm en met een naaf van messing besteld. Er is nog een foto bekend van de eigenaar van het schip, Malcolm Forbes, samen met Imelda Marcos achter het stuurwiel in de haven van New York.
New York, bij het stuurwiel van de “Highlander”
Maar ook voor grote Nederlandse jachten leverde Koetse de stuurwielen. Zoals voor de ‘Ancor’ van Cornelis Verolme die in 1959 bij De Vries werd gebouwd. Verolme gebruikte het jacht niet alleen voor pleziervaart, er werden ook veel zakelijke gesprekken aan boord gevoerd.
C. Verolme en Joh. de Vries tijdens de bouw bij het stuurwiel van de “Ancor”, april 1960
“Shingebis”, ex-“Ancor” in Mexico
Slot
Natuurlijk leverde Koetse niet alleen de stuurwielen voor de toenmalige luxe jachten, dikwijls waren de schepen kleiner en trokken veel minder de aandacht. Maar het werd altijd een degelijk stuk vakmanschap dat de jaren kon trotseren. Kijk maar naar dit eenvoudige stuurwiel van de houten motorvlet “Brack”, gebouwd in 1959 voor Shell op Curaçao . In het voorjaar van 2012 werd daar de foto gemaakt van het stuurwiel dat nu ruim 50 jaar oud is. Het zware klimaat heeft zijn sporen nagelaten, maar toch is het stuurwiel nog steeds op dezelfde motorvlet in gebruik!
Koetse stuurwiel aan boord van de “Brack”, Curaçao 2012
De oude werkplaats van de firma Koetse te Hoogezand, in februari 2013 gefotografeerd door Wim Rozema
Dit hoofdstuk kwam tot stand mede dankzij de hulp van de heren Wim A.H. Rozema, secretaris van de Historische Vereniging Hoogezand-Sappemeer, Bram Blaak, bestuurslid van de Stichting Historische Scheepswerf Hoogezand-Sappemeer en Hendrik Hachmer conservator van het Veenkoloniaal Museum, Veendam.
Hallo mr. de Vries,
wat is de wereld toch klein. Mijn man (Henk) Googled de naam “koetse” en komt uit bij uw website. De genoemde Jan Koetse (1872-1971) is geen directe familie van hem, maar is de opa van actrice Sigrid Koetse.
Henk doet stamboom onderzoek en is daardoor geïnteresseerd in alle Koetses. Zij (Henk en Sigrid) stammen wel af van dezelfde voorvader. Ik zelf ben weer familie van de familie de Vries. Mijn vader is de jongste broer van tante Riet de Vries. (en Tom, Carina, Sijbrand en Pieter zijn dus nicht en neven).
Toevallig toch!
Met vriendelijke groet,
Ingeborg en Henk Koetse
Naar aanleiding van een artikel in de HS-krant de naam Koetse in het zoekvak geplaatst en rol zo maar in een artikel over mijn eerste werkgever. In 1963 solliciteerde ik, rechtstreeks van de ambachtschool, bij de firma Koetse. We werden het eens en mijn eerste gesprek werd mijn eerste baan. Opa Jan kwam nog geregeld in de werkplaats iets knutselen voor zijn vogeltjes, vader Timen was mijn “baas” en zoon Wim was als een goede collega. Verder werkte er nog Hendrik uit Sappemeer.
In ongeveer vier jaar heb ik vele stuurwielen gemaakt en in mijn hele leven nooit meer zoveel van het vak houtbewerking geleerd, ben later de jachtbouw ingegaan en daar de rest van mijn werkzame leven gebleven. Ik vind het leuk weer iets te lezen over een bedrijf wat toch heeft bijgedragen aan het verloop van mijn carriere.
Vriendelijke groet, Willem Mossel.
Interessante gegevens.
Aan de NV van der Velden’s Scheepswerf “Het Zwartewater” te Zwolle werden stuurwielen Koetse geleverd voor de schepen
– 1953 sleepboot “Willemien” van der Velden’s Transportbedrijf, ƒ70,00;
– 1954 ms. “Geziena” van Lent Nijmegen (hoepel);
– 1955 sleepboot “Gero” Gebr. Dolk Weesperkarspel, ƒ93,00;
– 1955 motorschip “Onderneming”, Verheul Zwolle;
– 1955 sleepboot “Marken”, Zanen Verstoep, ƒ93,00;
– 1955 sleepboot “Eugenio”, Savelkoul Maasbracht ƒ96,00.
Leuk om te lezen, gaat over mijn grootvader Jan, oom Timen en neef Wim! Echt oud ambachtelijk vakmanschap, ben ik trots op.
Hallo Mr Koetse
Ik heb een stuurrad van de Straat Catham KJCPL. 1961.
Het lijkt veel op de door U vervaardigde stuurwielen.
Vraag is : komen deze van Uw werkplaats?
Mijn Dank voor Uw antwoord
Groeten
Antoon Blijlevens
Auckland.
Wat leuk om tegen te komen!
Oom Jan was de broer van mijn opa, Luitje. Hij heeft ooit voor mij een prachtige houten kinderkruiwagen gemaakt. Als kind kwam ik wel eens in Hoogezand op bezoek met mijn moeder en hij maakte mij dan wijs, dat z’n kippen niet legden op zondag….
Mijn moeder, Mimi Koetse, overleed in 2002.
Vriendelijke groet,
Lutbert de Raaf
Hallo Hr. Blijlevens,
In 2014 is Wim Koetse overleden. Wanneer u mij een foto stuurt van het stuurwiel kan ik u zeer waarschijnlijk wel laten weten of het een Koetse wiel betreft.
Vr. gr. Willem Mossel.
Hallo Willem,
Ik heb een stuurwiel op de kop getikt en vermoed dat het een Koetse is. Is het mogelijk dat u dit kunt bevestigen?
Hartelijke groet,
Bas
Onze vlet, voorheen Motorvlet van KZHRM gestationeerd te Ouddorp onder de naam Prinses Juliana. Gebouwd 1947 bij de Fa. Wed. ABR. Blaak & Zonen te Hoogezand.
Hr. Van Riesen,is er nog iets van de vlet geworden? Groet, Abram Blaak, Hoogezand
Geachte lezers,
Ik ben opzoek naar een koetse stuurwiel, maar hoe herken ik een koetse stuurwiel buiten het koperen plaatje om
Heb hier nog ’n echte Koetse staan van 100cm.
Is eigenlijk wel te koop
Ik heb onlangs een origineel Koetse stuurwiel cadeau gekregen maar de koperen dop of kap voor op de naaf ontbreekt. Hoe kan ik aan zo’n dop komen ? het wiel heeft een doorsnee van 80 cm.
Vriendelijke groet,
Ik ben opzoek naar het koperen handvat dat je in het groot stuurwiel moet draaien.ik denk een lengte van 10 of 15 cm.ik woon in Oostende. 0478 212 876
Is er nog familie koetse en zoon die mij kan helpen naar mijn handvat van een stuurwiel?