IJselmeerkruiser
Tijdens de economische crisis die in 1929 begon, werd voor de bouw van nieuwe jachten steeds minder geld uitgegeven. Bovendien gold een belastingmaatregel die ongunstig uitpakte voor schepen die meer dan 16 vierkante meter zeil voerden.
Deze twee feiten vormden de belangrijkste reden voor het ontstaan van een nieuw type houten zeiljachtje dat bekend zou worden als ‘IJselmeerkruiser’. Zelfs de naam was nieuw. Na het sluiten van de Afsluitdijk in mei 1932 veranderde immers de naam van de oude Zuiderzee in IJsselmeer. De ‘IJselmeerkruiser’ werd altijd met één ‘s’ geschreven. Men voorspelde dat het ontstaan van het IJsselmeer de watersport een enorme impuls zou geven.
De Haarlemse scheepsontwerper Henri Willem de Voogt (1892-1963) en de scheepsbouwers van de in Aalsmeer gevestigde werf “De Vlijt”, de twee broers Henk (1897-1995) en Johan de Vries (1899-1988), stonden aan de wieg van het nieuwe ontwerp. Men probeerde van de nood een deugd te maken en een scheepje te bouwen dat veel watersporters zou aantrekken.
De standaardprijs voor een open IJselmeerkruiser bedroeg in 1933 ƒ 1000. Voor de uitvoering mèt kajuit moest ƒ 1265 betaald worden.
Doorlopende kajuitsopbouw
In de jaren dertig hield de kajuitsopbouw van veel jachten nog op achter de mast. Bij de IJselmeerkruiser liet De Voogt de opbouw doorlopen tot vóór de mast en eindigde vloeiend als hoofd van het vooronderluik. De mastkoker steekt dus dwars door de kajuitopbouw heen, daarom werd het schip op deze plaats extra versterkt met twee ijzeren spanten. Het smalle en hoge torentuig maakte een vaste achterstag mogelijk.
Het meest gebouwde type
Alle IJselmeerkruisers die tussen 1932 en 1942 op “De Vlijt” gebouwd werden waren van hout. Er werden drie verschillende typen gebouwd, het meest gebouwde model had de volgende afmetingen: lengte over alles 6.80 of 6.88 m, breedte 2 meter en een diepgang van 0.90 m. De ballast in de vaste kiel was van lood en woog ongeveer 400 kg. Het zeiloppervlak aan de wind was 16 m². De scheepjes konden in open uitvoering of met kajuit besteld worden. De rompen werden van mahonie of teak gebouwd, de dwars- en langsspanten met kiel en steven waren van eikenhout.
Wat vorm betreft was de romp van het sharpie- of knikspantmodel, gemaakt met een sterke eiken kimbalk die afgerond was, waardoor een sierlijk effect werd verkregen.
Topjaren
De eerste IJselmeerkruiser, “Zwerver” gedoopt, werd in juni 1932 afgeleverd. Kort daarna bleek duidelijk dat dit type zeiljacht in een behoefte voorzag. Op “De Vlijt” moet het in de volgende jaren wel een soort lopende band hebben geleken. Alleen al in de maand april 1933 werden er bijvoorbeeld 8 IJselmeerkruisers afgeleverd. In het jaar 1933 zijn er bijna 30 gebouwd. De IJselmeerkruiser “Hetty” trok in maart 1933 op de eerste Hiswa- tentoonstelling in Amsterdam veel aandacht.
Volgens de bouwlijst van de werf zijn er tussen 1932 en 1942 ongeveer 50 IJselmeerkruisers op scheepswerf “De Vlijt”gebouwd. Verschillende van deze zeilscheepjes varen nu, meer dan 70 jaar later, nog steeds op de Nederlandse binnenwateren.
“Gaudeamus”
Deze IJselmeerkruiser die in juli 1933 werd opgeleverd lijkt moeiteloos de tand des tijds te hebben doorstaan. Dat is natuurlijk schijn, want de verschillende eigenaren hebben altijd goed voor hun schip gezorgd
Opdrachtgever en eerste eigenaar was dokter M. Hartman, vanaf 1933 huisarts op het vroegere Zuiderzee-eiland Marken. Hij gaf zijn teakhouten schip de naam “Gaudeamus”. Dit woord was ontleend aan een bekend middeleeuws studentenliedje dat zoiets betekent als “Laten we vrolijk zijn!” Op Marken kreeg de dokter regelmatig hulp van een schipper, waarschijnlijk een oudere visser die vertrouwd was met het water rondom het eiland.
Omdat de dokter naar Amsterdam verhuisde moest hij zijn schip omstreeks 1937 verkopen. De volgende eigenaar heeft 40 jaar van de IJselmeerkruiser genoten, in 1977 verkocht hij haar aan de derde eigenaar die in Woubrugge woonde. Ook hij onderhield de “Gaudeamus” op een voortreffelijke manier en zeilde er meer dan 25 jaar mee.
Marken, dokter Hartman en zijn schipper bij de Gaudeamus, ca 1935
Henk III
In 2006 nam eigenaar nummer vier het roer over, het was een kleinzoon van scheepsbouwer H.S. (Henk) de Vries, 1897-1995. De tegenwoordige schipper van de “Gaudeamus” wordt ‘Henk III’ genoemd omdat hij, net zoals zijn vader, naar de oude scheepsbouwer werd vernoemd. De “Gaudeamus” werd grondig gerenoveerd en lijkt klaar voor de volgende zeventig jaar van haar leven!
zijn er nog bouwtekeningen van deze ijselmeerkruiser,vooral de bevestiging van het lood
Ik ga kijken in het archief en antwoord daarna via e-mail. M.vr. groet.
nog geen reactie gehad
wat ik zoek is een bouwtekening van de kiel,en de bevestiging van het roer
door ziekte even een verlate reactie. Rest komt echt nog
Ik vond nog enkele bouwtekeningen ( o.a. De Voogt 803-4.) Deze tekening is in de werkplaats gebruikt,inmiddels 75 jaar geleden, dus zeer kwetsbaar. Bij wijze van grote uitzondering maakte ik een paar scans, zo goed zo kwaad als dat nog mogelijk was. Misschien is de tekening aanwezig in het scheepvaartmuseum in Amsterdam. Als ik je e-mailadres heb, dan mail ik de scans.
mijnheer,
Ik ben in het bezit van een IJsselmeerkruiserje type “RAL” getekend door Henk Tingen. Een knikspantje waarvan er ooit 2 bij Huisman Ronduite gebouwd zijn.
Heeft veel weg van type Vogeljacht. Kent u dit type RAL, bent u historische gegevens tegengekomen van dit type. Alles is welkom
Geachte heer van der Linde,
Ik ben ook in het bezit van een Ijsselmeerkruisertje, waarvan mij verteld is dat het het type RAL betreft. Ik kan echter geen bouwtekeningen of foto’s vinden om dit te verifieren. Ik vroeg mij af of u ooit nog iets gevonden heeft?
Met vriendelijke groet,
Frank Kwaspen
RAL
Op de website van de Club van Sneekermeerders is in ieder geval een tekening van een RAL te vinden. Verdere gegevens over dit scheepstype zijn niet in mijn bezit.
Huib de Vries
goede middag,
dit gaat over de spoorklasse, ik ben in het bezit van een spoorklasse scheepje uit 1911 ontwerp H.W de Voogt uit Haarlem. veel is er niet meer bekend maar het scheepje wordt nu in de epoyx gezet en veilig gesteld voor de toekomst, maar de vraag is natuurlijk is er nog iets bekend bij U.
vriendelijke groeten leo
Jammer genoeg weet ik niets van dit soort scheepjes af.
Met vriendelijke groet,
Huib de Vries
RAL
In mijn bezit zijn de bouwtekeningen van een knikspantkruiser Ral, gepubliceerd door de firma Eduard en Co destijds aan de Kromme Waal in Amsterdam. Is dit dezelfde RAL? Wat zijn de afmetingen van het scheepje waar U informatie over zoekt.
Joost
Beste heer De Vries,
Heb al jaren de Saudade bij mij binnen staan in Leiderdorp.
Moet er eens aan beginnen, is nog een en ander te doen.
Leuke site.
Rob Sperna Weiland
De tranen springen in mijn ogen als ik dit lees
De Saudade is de boot die ik gegeven heb aan Ad Spek (hij wist wel iemand) ik kon toender tijd geen koper vinden en ik wilde toen perse dat deze boot sinds 1938 eigendom van mijn ouders naar een liefhebber ging die er goed voor zou zorgen ik kon dat toen niet goed genoeg zelf meer en na 1 jaar op het droge te hebben gestaan ging de boot ziender ogen achter uit dat kon ik niet echt aanzien
Hopelijk komt deze schoonheid nog een keer waar hij hoort te zijn in het water
Groet Iris Horvath
Beste Iris Horvath,
Ik zie uw reactie nu pas, ruim 3 jaar later. Zou u graag per email een paar vragen over de Saudade stellen.
Vriendelijke groet, Rob Sperna Weiland (robweiland@zonnet.nl)
Beste Iris Horvath,
Zojuist kreeg ik deze mail via de website binnen. Rob Sperna Weiland zou graag contact willen over de Saudade, zie onderstaand berichtje.
Met vriendelijke groet,
Huib de Vries
Auteur: Rob Sperna Weiland (IP: 87.212.86.34, ip34-86-212-87.adsl2.static.versatel.nl)
E-mailadres: robweiland@zonnet.nl
URL:
Whois: http://whois.arin.n
Zit net de verwijzing naar het scheepvaart museum in Amsterdam te lezen maar daar zijn geen gegevens mbt een Yselmeerkruizer ik ben daar jaren geleden geweest en heb toen met de dochter van de consevator gezocht naar papieren maar niets gevonden
I.Horvath
Beste Iris Horvath,
Zojuist kreeg ik deze mail via de website binnen. Rob Sperna Weiland zou graag contact willen over de Saudade, zie onderstaand berichtje.
Met vriendelijke groet,
Huib de Vries
Auteur: Rob Sperna Weiland (IP: 87.212.86.34, ip34-86-212-87.adsl2.static.versatel.nl)
E-mailadres: robweiland@zonnet.nl
URL:
Whois: http://whois.arin.net/rest/ip/87.212.86.34
Reactie:
Beste Iris Horvath,
Ik zie uw reactie nu pas, ruim 3 jaar later. Zou u graag per email een paar vragen over de Saudade stellen.
Vriendelijke groet, Rob Sperna Weiland (robweiland@zonnet.nl)
To
Ik ga contact opnemen met Rob
Halo,
Ik heb een gelijke ijselmeerkruizer gehad. Deze had in de kajuit als ondersteuning van mast een dwars verband met twee ovale gaten die als kastje gebruikt werden. Aan bb kant in de kajuit een klein keuken blokje met een gaspitje.
Op het voordek is een strijkinstallatie aangebracht. Was dit standaard. In de giek zit een patend rolreefinrichting. Kan iemand mij meer vertellen of het schip nog bestaat en wat zijn eerste naam was. Ik kocht in 1967 boot naamloos bij jachthaven het Drijfhuis in Aalsmeer en heb hem Jollie Jinks S genoemd. In de kajuit zitten aan bijde zeide twee ronde patrijspoortjes. Ik hoop dat er wat reacties komen.
Met vriendelijke groet Cor Thonhauzer.
Beste Huib,
Op deze website lazen wij:
Huib de Vries 24 augustus 2010 at 14:10
Ik vond nog enkele bouwtekeningen ( o.a. De Voogt 803-4.) Deze tekening is in de werkplaats gebruikt,inmiddels 75 jaar geleden, dus zeer kwetsbaar. Bij wijze van grote uitzondering maakte ik een paar scans, zo goed zo kwaad als dat nog mogelijk was. Misschien is de tekening aanwezig in het scheepvaartmuseum in Amsterdam. Als ik je e-mailadres heb, dan mail ik de scans.
Sinds een paar maanden zijn we de trotse eigenaren van een IJselmeerkruiser maar het zal u niet verbazen dat er eea aan moet worden gedaan.
Heeft u de scans van de bouwtekening die u noemt nog en zo ja, zou u die ons willen mailen? We zouden daar heel erg blij mee zijn!
Mijn e-mailadres is elhamming@gmail.com
Mocht er iets zijn wat wij voor u/andere eigenaren van IJselmeerkruisers kunnen betekenen dan horen we dat graag. Wat een geweldig bootje.
Met vriendelijke groet,
Rogier Marius en Liset Hamming (Amsterdam)
06 31938891